Muziek en dementie
Dementie is een groep hersenaandoeningen die geheugenverlies, verwarring en stemmingswisselingen kunnen veroorzaken. De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie en treedt op wanneer zenuwcellen in de hersenen beschadigd raken, waardoor het voor de hersenen moeilijker wordt om te communiceren. Uit onderzoek blijkt echter dat muziek een positieve invloed kan hebben op de symptomen van dementie. Live of vooraf opgenomen muziek kan helpen bij opwinding, angst en depressie, terwijl het ook de taal verbetert. Gepersonaliseerde afspeellijsten kunnen ook helpen de symptomen te verminderen. Muziek stimuleert beweging en maakt chemicaliën vrij die positieve emoties bevorderen. Hersengebieden zoals de frontale kwab, de temporale kwab en de amygdala worden geactiveerd tijdens het verwerken van muziek. De effecten van muziek kunnen echter variëren, afhankelijk van het ziektestadium van het individu en persoonlijke ervaringen. Mensen met gehoorverlies zijn vatbaarder voor de ziekte van Alzheimer, wat erop wijst dat er een verband bestaat tussen gehoor en cognitieve gezondheid.
Het standaardiseren van muziektherapieprotocollen is een uitdaging omdat er verschillende soorten en stadia van dementie zijn. Empirische benaderingen van muziektherapie, geleid door klinische observatie en onderzoek naar muzikale cognitie, kunnen de cognitieve functie en het emotionele welzijn helpen verbeteren. Neurologische Muziektherapie (NMT) is een wetenschappelijke benadering waarbij gekwalificeerde therapeuten muzikale elementen zoals ritme en melodie gebruiken om patiënten te betrekken. Het combineren van wetenschappelijke kennis met muzikale expressie is cruciaal voor het creëren van muziek die voldoet aan de behoeften van patiënten. NMT is een uitstekend voorbeeld van deze aanpak, waarbij wetenschap en muziek worden gecombineerd om de zorg voor dementie te verbeteren.
De effectiviteit van originele muziek gecomponeerd voor dementiezorg
Dit onderzoeksproject heeft tot doel de effectiviteit van originele muziek te onderzoeken bij het verlichten van specifieke symptomen van dementie. Er moet meer wetenschappelijke literatuur komen over de noodzaak om de effecten van originele muziekcomposities verder te bestuderen. Hoewel sommige onderzoeken de impact van onbekende melodieën op dementiepatiënten hebben onderzocht door hun reacties op muzikale elementen zoals ritmische onderbrekingen te analyseren, heeft eerste onderzoek veelbelovende resultaten opgeleverd bij het testen van originele composities in verpleeghuizen. Het betrekken van patiënten bij het schrijven van liedjes, gefaciliteerd door muziektherapeuten, is een gangbare praktijk die cognitieve stimulatie en creativiteit bevordert. Klinisch onderzoek heeft de impact van nieuwe liedjes op het geheugen onderzocht. Er zijn echter nog steeds beperkingen bij de aanpak van verschillende soorten dementie. Dit project legt de nadruk op het creëren van originele muziek gebaseerd op wetenschappelijke principes om bij te dragen aan het bevorderen van wetenschappelijke kennis en het herdefiniëren van zorgpraktijken bij dementie.
C
De therapeutische kracht van ontspannende muziek
Talrijke wetenschappelijke onderzoeken hebben het potentieel van ontspannende muziek bij het verlichten van agitatie bij mensen met dementie benadrukt. Uit onderzoek in verpleeghuizen is gebleken dat het spelen van muziek tijdens de maaltijden in seniorenvoorzieningen bewoners met cognitieve beperkingen kan kalmeren. Uit onderzoek is gebleken dat muziek met een langzaam tempo tussen de 80 en 100 slagen per minuut kan helpen geïrriteerd gedrag te verminderen. Tempo is de meest kritische factor bij het ontspannen van patiënten, gevolgd door melodie en ritme. Bovendien zijn specifieke instrumenten zoals piano en strijkers ontspannender dan percussie- of koperblazers.
Ondertussen roept de zang herinneringen en emotionele reacties op. Gepersonaliseerde afspeellijsten hebben ook positieve effecten op de symptomen van dementie aangetoond, zoals verminderde opwinding en een beter humeur, wat een mogelijk alternatief suggereert zonder de aanwezigheid van een muziektherapeut. Er is echter verder onderzoek nodig om de uiteenlopende reacties van patiënten te begrijpen, vooral met betrekking tot verschillende soorten dementie.
De invloed van bekendheid bij muziektherapie bij dementiezorg
Het onderzoek onderzoekt de effecten van bekende en onbekende muziek op dementiepatiënten. Onbekende muziek kan de aandacht afleiden en negatieve herinneringen vermijden, terwijl bekende muziek de hersenen stimuleert en het zelfbewustzijn vergroot. Sommige deskundigen beweren dat ritme belangrijker is dan vertrouwdheid. Studies tonen aan dat bekende muziek de frontale kwab van de hersenen activeert. Onbekende muziek vermindert daarentegen de activering in de frontale cortex. Bekende muziek kan zowel positieve als negatieve herinneringen oproepen. Het creëren van originele muziek kan specifieke hersengebieden stimuleren, waardoor de ontspanning van de patiënt wordt bevorderd. Salvatore Petrone suggereert dat het creëren van originele muziek, die als onbekend wordt ervaren, bepaalde hersengebieden stimuleert en minder reactiviteit bij patiënten veroorzaakt, waardoor ontspanning wordt bevorderd.
De invloed van muziekinstrumenten in de dementiezorg
Verschillende muziekinstrumenten zijn cruciaal bij het verbeteren van de dementiezorg door middel van muziektherapie. Onderzoek wijst uit hoe specifieke instrumenten het welzijn van patiënten positief beïnvloeden. Professionals in de dementiezorg maken het meest gebruik van specifieke muziekinstrumenten. De piano en strijkers hebben, wanneer ze soepel worden bespeeld, een kalmerende invloed. De harp, bekend om zijn rustgevende tonen, heeft een positieve invloed op de bloeddruk en het pijnniveau van patiënten. Oude instrumenten zoals de lier worden nog steeds gebruikt in op ontspanning gerichte therapie. Een onderzoek onder muzikanten wijst op associaties tussen instrumenten en emotionele kwaliteiten. Zo wordt de harp gekoppeld aan mooie, rustige tonen, terwijl de fluit lichte klanken oproept. Ritme, voornamelijk via percussie-instrumenten, heeft een positieve invloed gehad op de aandacht en de reacties van de patiënt. Het project van Salvatore Petrone selecteert instrumenten zoals piano, harp, fluit, lier en strijkers om ontspannende muziek te creëren. Salvatore heeft percussie-instrumenten uitgesloten die beweging kunnen stimuleren om een kalme en rustige ervaring voor onze patiënten te garanderen.
Muziek voor dementie: melodie en toonhoogte in het centrum van de compositie
De perceptie van melodie en toonhoogte, ook wel toonhoogte genoemd, is cruciaal bij muziektherapie voor dementie. Variaties in de melodieperceptie kunnen worden beïnvloed door de toonhoogte van de noten, wat vooral een uitdaging kan vormenlly voor oudere volwassenen of mensen met dementie. Tegelijkertijd kan dezelfde melodie verschillende emoties oproepen. Onderzoek benadrukt het belang van toonhoogte, wat aangeeft dat een lineaire structuur met minimale notensprongen ideaal is voor een ontspannende melodie. Onderzoekers benadrukken ook dat metrische structuur en ritmische accenten cruciaal zijn bij het verwerken en onthouden van melodieën. Syncopen in het ritme kunnen spanning introduceren. Melodieën kunnen geluk, verdriet, woede en angst overbrengen. Oplopende melodieën zorgen voor geluk, terwijl de keuze van de toonsoort van het lied niet zo cruciaal is voor de ontspanning van de patiënt. In de vroege stadia van de ziekte van Alzheimer behouden patiënten vaak het vermogen om bekende melodieën te herkennen, maar het onthouden van nieuwe melodieën is een uitdaging. Dit project heeft tot doel nieuwe ontspannende melodieën te creëren met een smal interval tussen noten en oplopende noten om positieve stemmingen op te roepen bij dementiepatiënten.
De invloed van timbre op muziektherapie voor dementiezorg
Timbre is een essentieel geluidselement dat verschillende instrumenten onderscheidt en speelt een cruciale rol in muziektherapie voor de zorg voor dementie. De verwerking van timbre vindt plaats in specifieke hersengebieden, wat de herkenning en emotionele reacties beïnvloedt. Hoewel het verband tussen timbre en emoties nog niet volledig wordt begrepen, kunnen eventuele wijzigingen daarin een impact hebben op emotionele reacties.
De klankkleur van een instrument beïnvloedt de perceptie van spanning of ontspanning in muziek. Bovendien heeft het een aanzienlijke invloed op de aangenaamheid van de muziek. Complexere timbres, waarbij boventonen elkaar overlappen, kunnen ons auditieve systeem uitdagen. Studies hebben ook aangetoond dat complexe spectrale analyse van het geluid van sommige muziekinstrumenten negatieve gevoelens kan oproepen.
Kritiek op timbrestudies heeft de behoefte aan meer interdisciplinair onderzoek en de beperkte diversiteit van deelnemers benadrukt. Bovendien kunnen bepaalde vormen van dementie, zoals SD of PNFA, de herkenning van instrumenten belemmeren vanwege verminderde hersengebieden.
Op basis van dit onderzoek heeft de auteur van het project gekozen voor zachtere timbres, zoals de piano of de harp (indien correct bespeeld), om aangename en toegankelijke muziek te creëren voor dementiepatiënten.
Consonantie en dissonantie in muziektherapie
Het concept van consonantie en dissonantie in muziek hangt nauw samen met de overlapping van frequenties, bekend als "boventonen" in het Engels en "armonici" in het Italiaans. Boventonen verwijzen naar frequenties die de fundamentele frequentie van een noot aanvullen. Boventonen overlappen elkaar bijvoorbeeld wanneer twee of meer aangrenzende noten tegelijkertijd op de piano worden gespeeld. Bij dissonante akkoorden maakt deze overlapping van complementaire frequenties het voor het oor een uitdaging om de harmonischen te identificeren die dicht bij elkaar lijken, zoals de cochleaire cellen waarnemen.
Uit PET-scanstudies blijkt dat de hersenen de akkoorden van grote en kleine medeklinkers anders verwerken. Grote medeklinkerakkoorden wekken een gevoel van geluk op, terwijl mineurakkoorden verdriet en intense emoties oproepen. Bij emotionele reacties op mineurakkoorden zijn andere hersengebieden betrokken dan bij reacties op majeurakkoorden. Mensen ervaren consonante intervallen en akkoorden over het algemeen als prettig, terwijl dissonante intervallen onaangenaam zijn. Recent onderzoek geeft aan dat blootstelling aan de westerse muziekcultuur deze perceptie van consonantie en dissonantie kan beïnvloeden en dat deze minder gebonden is aan een structurele factor in onze hersenen.
Inzichten van experts
In deze paragraaf worden de inzichten besproken die zijn verzameld uit interviews met deskundigen op het gebied van muziektherapie voor mensen met dementie. De gesprekken gingen over het creëren van nieuwe, ontspannende muziek die kan helpen de symptomen te verlichten, het welzijn te verbeteren en verschillende dementiegerelateerde uitdagingen aan te pakken.
Dan Cohen, de oprichter van het Music and Memory-project, benadrukt het belang van gepersonaliseerde muziek bij de behandeling van dementie. Hoewel hij het potentieel van originele muziek onderkent, benadrukt hij ook het belang van een alomvattende aanpak. Hij stimuleert het doen van onderzoek en het vergroten van het bewustzijn over hoe dementie de muzikale perceptie op een complexe manier beïnvloedt.
COncetta Tomaino is een pionier op het gebied van muziektherapie. Zij is van mening dat de kwaliteit van het geluid en het gebruik van delicate instrumenten, zoals de piano, cruciaal zijn in deze therapie. Tomaino raadt aan harde geluiden te vermijden en benadrukt het belang van langzame ritmes. Ze stelt ook voor om de reacties van patiënten zorgvuldig te observeren. De bijdrage van Tomaino heeft een aanzienlijke invloed gehad op de beslissing om percussieritmes, die epileptische aanvallen kunnen veroorzaken, te voorkomen.
Sara Santini, de leider van het Sound Project, heeft de positieve effecten van muziek op de symptomen van dementie benadrukt. Ze benadrukt de emotionele impact van muziek en het potentieel ervan om reacties te stimuleren bij mensen met dementie. Volgens Santini kunnen elektronische geluiden een uitdaging zijn voor oudere volwassenen die meer vertrouwd zijn met klassieke muziek.
Conclusie: De expertinterviews hebben licht geworpen op de complexe wereld van muziektherapie voor dementiepatiënten. Ze hebben het belang benadrukt van een gepersonaliseerde en alomvattende aanpak, gericht op geluidskwaliteit, instrumentkeuze en emotionele betrokkenheid om effectieve interventies te creëren.
Analyse van Spotify-afspeellijsten
Salvatore onderzocht veertig muzieknummers die op de markt werden gebracht als geschikt voor mensen met dementie. De nummers zijn geselecteerd uit verschillende playlists op Spotify, met als doel ideeën en inzichten te verzamelen voor het componeren van nieuwe nummers die de levenskwaliteit van mensen met dementie kunnen verbeteren.
Er werd een gedetailleerde methodologie gebruikt om informatie uit de geselecteerde muziektracks te verzamelen en deze in tabellen te ordenen. Deze aanpak zorgde voor een grondig begrip van de muziek, waardoor de creatie van nieuwe nummers in het project werd begeleid.
Verrassend genoeg bleek uit het onderzoek dat veel van de onderzochte muzieknummers kenmerken vertoonden die in strijd waren met wat wetenschappelijk onderzoek voor mensen met dementie suggereert. De nummers waren ruw en niet erg rustgevend, wat de noodzaak benadrukte van zorgvuldiger criteria bij het selecteren van muziek voor dit publiek. Om de privacy te beschermen, kunnen we de namen van deze muziektracks niet openbaar maken.
Conclusie: De analyse van 40 muzieknummers voor ontspanning bij mensen met dementie leverde significante bevindingen op. Hoewel sommige nummers niet het verwachte niveau van ontspanning bereikten, motiveerde dit onderzoek de auteur om nieuwe muziek te componeren die beter geschikt is voor mensen met dementie. Het benadrukt het belang van het selecteren van geschikte muziek voor mensen met dementie om hen te helpen zich vredig en ontspannen te voelen.
Geluidskwaliteit onderzoeken met spectrale analyse in Cubase 12
Salvatore gebruikte spectraalanalyse in Cubase 12 om te onderzoeken hoe muziekinstrumenten geluid creëren. De overlapping van boventonen is cruciaal bij het vormgeven van de perceptie van geluid, wat resulteert in de ontwikkeling van een timbre dat bekend staat als 'ruw'. Het slakkenhuis van ons gehoorsysteem heeft moeite om onderscheid te maken tussen frequenties die heel dicht bij elkaar liggen. De grafiek illustreert dat ruwe geluiden een minder duidelijk en dichter spectrogram produceren dan zachte geluiden.
Bovendien laat de volgende figuur een mogelijke aanpak zien voor het ontwikkelen van muziek voor mensen met verschillende vormen van dementie.
Muziekcreatiestrategie voor dementie
Salvatore wil verschillende strategieën gebruiken om muziek te maken voor verschillende vormen van dementie, zoals gesuggereerd door de wetenschappelijke literatuur. Gepersonaliseerde muziek afgestemd op de specifieke vorm van dementie kan positieve effecten hebben.
Muziekexperiment met personen die getroffen zijn door dementie
Salvatore voerde een onderzoek uit om de potentiële impact van originele muziekstukken op mensen met dementie te onderzoeken. Het onderzoek had enkele beperkingen vanwege het ontbreken van standaardprotocollen, beperkte middelen en de behoefte aan een controlegroep. Bij het onderzoek waren patiënten betrokken met verschillende vormen van dementie, allemaal in de vroege of tussenliggende stadia van de ziekte. Vijf patiënten namen deel aan twee muzieksessies in dezelfde week. Cognitieve en psychologische reacties, zoals geheugen, stemming en vitale parameters zoals bloeddruk en oxygenatie, werden voor en na elke sessie geobserveerd. Tijdens de sessies droegen de patiënten een koptelefoon in een stille kamer om afleiding te voorkomen.
Cormorant Garamond is een klassiek lettertype met een moderne twist. Het is gemakkelijk te lezen op schermen van elke vorm en grootte, en perfect voor lange tekstblokken.
Gegevensanalyse
Uit de analyse van de gegevens van het onderzoek is gebleken dat de patiënten positieve resultaten hadden. Ongeveer 60% van de patiënten vertoonde verbetering in hun humeur en communicatieve vaardigheden. Tijdens de sessies toonden de patiënten zich niet-gewelddadig en non-aagressief gedrag, wat een positief teken is. De waarnemingen waren ook interessant vanuit fysiologisch perspectief, omdat er een toename was in de zuurstofvoorziening van het bloed en de lichaamstemperatuur, wat aansluit bij de ontspannende effecten van muziek. Er was echter een onverwachte lichte stijging van de systolische en diastolische bloeddruk, in tegenstelling tot de verwachte bloeddrukdaling veroorzaakt door ontspannende muziek. Recent onderzoek heeft aangetoond dat het luisteren naar muziek kan resulteren in een tijdelijke verhoging van de bloeddruk vanwege het plezier dat het met zich meebrengt.
Objectieve evaluatie van resultaten
Salvatore Petrone vertelde dat het werken aan dit project een ervaring van onschatbare waarde is geweest, ondanks de uitdagingen die het beperkte onderzoek naar muziek en therapie met zich meebracht. Als muzikant en onderzoeker moest hij creativiteit in evenwicht brengen met het naleven van richtlijnen, wat resulteerde in plezierige muziek, zelfs voor mensen die niet door dementie werden getroffen. Het onderzoek had echter enkele beperkingen, waaronder een gebrek aan differentiatie tussen soorten dementie en het gebruik van niet-standaardprotocollen. Niettemin vertegenwoordigt het maken van deze ontspannende muziekstukken een belangrijke ontwikkeling in het componeren van muziek voor mensen met dementie. Deze wetenschappelijke benadering sluit aan bij de principes van neurologische muziektherapie, waarbij muziek wordt gebruikt om de hersenen te stimuleren en het welzijn van de patiënt te verbeteren.
Referenties
ALDRIDGE, D. et al. (2004) Een overzicht van onderzoek naar muziektherapie, complementaire therapieën in de geneeskunde. Verkrijgbaar bij: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0965229994900213 (Bezocht: 5-10-2023).
BAIRD, A., GARRIDO, S. EN TAMPLIN, J. (2020) Muziek en dementie: van cognitie tot therapie. New York, NY, VS: Oxford University Press.
CEVASCO, A.M. & GRANT, R.E. 2006. Waarde van muziekinstrumenten die door de therapeut worden gebruikt om reacties uit te lokken bij personen in verschillende stadia van de ziekte van Alzheimer. Journal of Muziektherapie, 43, 226-246.
CHIASSON, A.M., LINDA BALDWIN, A., MCLAUGHLIN, C., COOK, P. & SETHI, G. 2013. Het effect van live spontane harpmuziek op patiënten op de intensive care. Op bewijs gebaseerde complementaire en alternatieve geneeskunde, 2013.
CLAIR, A.A., BERNSTEIN, B. & JOHNSON, G. 1995. Ritmespelkenmerken bij personen met ernstige dementie, inclusief mensen met een waarschijnlijk Alzheimer-type. Tijdschrift voor muziektherapie, 32, 113-131.
COUNSELING SERVICE (2023) Stress loslaten door de kracht van muziek: Counseling Services, Universiteit van Nevada, Reno. Verkrijgbaar bij: https://www.unr.edu/counseling/virtual-relaxation-room/releasing-stress-through-the- power-of-music (geraadpleegd: 23 mei 2023).
COUSINEAU, M., McDermott, J.H. en Peretz, I. (2012) ‘De basis van muzikale consonantie zoals onthuld door aangeboren amusie’, Proceedings of the National Academy of Sciences, 109(48), pp. 19858–19863. doi:10.1073/pnas.1207989109.
CUDDY, L., BELLEVILLE, S. & MOUSSARD, A. 2020. Muziek en het ouder wordende brein, Academic Press.
ELLIOT, D., POLMAN, R. EN MCGREGOR, R. (2011). Ontspannende muziek om angst onder controle te houden. Journal of Music Therapy, 48: 264288.
ELLIOTT, D., POLMAN, R. & MCGREGOR, R. 2011. Ontspannende muziek voor angstbeheersing. Tijdschrift voor muziektherapie, 48, 264-288.
FARBOOD, M.M. EN PRIJS, K.C. (2017) “The bijdrage van timbre attributen aan muzikale spanning”, The Journal of the Acoustical Society of America, 141(1), pp. 419–427. Beschikbaar op: h#ps://doi.org/10.1121/1.4973568 .
GARCÍA-CASARES, N., TORRES, M.B., WALSH, S.F. & GONZÁLEZ-SANTOS, P. 2013. Model van muziekcognitie en amusie. Neurología (Engelse editie), 28, 179-186.
GARRIDO, S., DUNNE, L., CHANG, E., PERZ, J., STEVENS, C.J. & HAERTSCH, M. 2017. Het gebruik van muziekafspeellijsten voor mensen met dementie: een kritische synthese. Tijdschrift voor de ziekte van Alzheimer, 60, 1129-1142.
GARRIDO, S., STEVENS, C.J., CHANG, E., DUNNE, L. & PERZ, J. 2018. Muziek en dementie: individuele verschillen als reactie op gepersonaliseerde afspeellijsten. Journal of Alzheimer's Disease, 64, 933-941.
GARRIDO, S., STEVENS, C.J., CHANG, E., DUNNE, L. & PERZ, J. 2019. Muzikale kenmerken en affectieve reacties op gepersonaliseerde afspeellijsten bij mensen met waarschijnlijke dementie. American Journal of Alzheimer's Disease & Andere vormen van dementie®, 34, 247-253.
GERDNER, L.A. (2000) ‘Effecten van geïndividualiseerde versus klassieke ‘ontspannings’-muziek op de frequentie van agitatie bij ouderen met de ziekte van Alzheimer en aanverwante
stoornissen’, International Psychogeriatrics, 12(1), pp. 49-65. doi:10.1017/s1041610200006190.
GERDNER, L.A. (2009) “Top geciteerde artikelen in de internationale psychogeriatrie: 4. effecten van geïndividualiseerde versus klassieke ‘ontspanningsmuziek’ op de frequentie van agitatie bij ouderen met de ziekte van Alzheimer en aanverwante stoornissen,” International Psychogeriatrics, 21(4), blz. 667-671. Beschikbaar op: h#ps://doi.org/10.1017/s1041610209008771.
GODDAER, J. EN ABRAHAM, I.L. (1994). Effecten van ontspannende muziek op agitatie tijdens maaltijden bij verpleeghuisbewoners met ernstige cognitieve stoornissen. Archief van psychiatrische verpleegkunde, 8: 150–158.
GOLDEN, H.L. et al. (2017) ‘Muziekperceptie bij dementie’, Journal of Alzheimer’s Disease, 55(3), pp. 933–949. doi:10.3233/jad-160359.
HAIGH, C., DUNKERLEY, J. EN ROGERS, M. (2021) Klassieke opname: een praktische gids in de Decca-traditie. Abingdon, Oxon, VS: Routledge, Taylor & Franciscus groep.
GROUSSARD, M. et al. (2019) Behoud van het muzikale geheugen tijdens de progressie van de ziekte van Alzheimer? naar een verzoening van theoretische, klinische en neuroimaging-bewijzen, Journal of Alzheimer’s Disease. Verkrijgbaar bij: https://www.hal.inserm.fr/inserm-02094132 (Betreden: 22 mei 2023).
HAILSTONE, J.C., OMAR, R., HENLEY, S.M., FROST, C., KENWARD, M.G. & WARREN, JD 2009. Het gaat er niet om wat je speelt, het gaat erom hoe je het speelt: timbre beïnvloedt de perceptie van emotie in muziek. Kwartaaltijdschrift voor experimentele psychologie, 62, 2141-2155.
HALLAM, S., CROSS, I. & THAUT, M. 2011. Oxford handboek voor muziekpsychologie, Oxford University Press.
HERNANDEZ-RUIZ, E. ET AL. (2018) ‘Wat maakt muziek ontspannend? een onderzoek naar muzikale elementen’, Psychology of Music, 48(3), pp. 327–343. doi:10.1177/0305735618798027.
HICKS-MOORE, S. EN ROBINSON, B. (2008) ‘Favoriete muziek en handmassage’, Dementia, 7(1), pp. 95–108. doi:10.1177/1471301207085369.
HO, S.-Y., LAI, H.-L., JENG, S.-Y., TANG, C.-W., SUNG, H.-C. & CHEN, P.-W. 2011. De effecten van door onderzoekers gecomponeerde muziek tijdens de maaltijd op agitatie bij verpleeghuisbewoners met dementie. Archief psychiatrische verpleegkunde, 25, e49-e55. Verhoogde functionele connectiviteit na het luisteren naar favoriete muziek bij volwassenen met Alzheimer-dementie. Het tijdschrift voor de preventie van de ziekte van Alzheimer, 6, 56-62. Internationaal, 2013, blz. 1–10. doi:10.1155/2013/752965.
JERNIGAN, C. (2021) De wetenschap achter het geluid (muziektherapie en onze hersenen), Incadence Music Therapy Blog. Verkrijgbaar bij: https://www.incadence.org/post/the- science-behind-the-sound-music-therapy-and-our-brains?utm_source=pocket_saves (geraadpleegd: 28 april 2023).
JOHNSON, R. & TAYLOR, C. 2011. Kan het spelen van vooraf opgenomen muziek tijdens de maaltijden de symptomen van agitatie bij mensen met dementie verminderen? Internationaal tijdschrift voor therapie en revalidatie, 18, 700-708.
JUDAH (2018) Onderzoek toont aan dat luisteren naar muziek ontspannend en helend is, Ditmas Park. Verkrijgbaar bij: https://ditmasrehab.com/study-shows-that-listening-to-music-is- relaxing-and-healing/ (Betreden: 3 juni 2023).
JUSLIN, P. N. 2019. Muzikale emoties uitgelegd: ontsluiten van de geheimen van muzikaal affect, Oxford University Press, VS.
KING, J., JONES, K., GOLDBERG, E., ROLLINS, M., MACNAMEE, K., MOFFIT, C., NAIDU, S., FERGUSON, M., GARCIA-LEAVITT, E. & AMARO, J. 2019.
LINEWAVER, T.T., BERGESON, T.R., LADD, K., JOHNSON, H., BRAID, D., OTT, M., HAY, D.P., PLEWES, J., HINDS, M. & LAPRADD, M. L. 2022. De effecten van geïndividualiseerd luisteren naar muziek op affectieve, gedragsmatige, cognitieve en zonsondergangssymptomen van dementie bij bewoners van de langdurige zorg. Tijdschrift voor veroudering en gezondheid, 34, 130-143.
MCDERMOTT, O., ORRELL, M. en RIDDER, H.M. (2015) The development of music in Dementia Assessment Scales (MIDAS), Scandinavisch tijdschrift voor muziektherapie. Verkrijgbaar bij: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4487595/?utm_source=pocket_saves (Betreden: 01 mei 2023).
GENEESKUNDE (2023) Associaties tussen geestelijke gezondheid en bloeddruk, hoe hoge bloeddruk de geestelijke gezondheid beïnvloedt | Max-Planck-Gesellschaft. Verkrijgbaar bij: https://www.mpg.de/20163652/0413-nepf-how-high-blood-druk-affects-mental- health-149575-x?utm_source=pocket_saves (geraadpleegd: 20 mei 2023).
MIR, I.A. et al. (2021) Ontspannende muziek verlaagt de bloeddruk en de hartslag bij jonge volwassenen met hoge bloeddruk: een gerandomiseerde controlestudie, Journal of Clinical Hypertension (Greenwich, Conn.). Verkrijgbaar bij: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8029898/ (Betreden: 24 mei 2023).
MOAWAD, H., Berry, J. en Akers, A.S. (2023) Endorfines: effecten en hoe u ze kunt versterken, Medical News Today. Verkrijgbaar bij: https://www.medicalnewstoday.com/articles/320839 (Betreden: 28 april 2023).
MORENO-MORALES, C., CALERO, R., MORENO-MORALES, P. & PINTADO, C. 2020. Muziektherapie bij de behandeling van dementie: een systematische review en meta-analyse. Grenzen in de geneeskunde, 7, 160.
NEUROLOGISCHE MUZIEKTHERAPIEDIENSTEN VAN ARIZONA (geen datum) NMTSA. Verkrijgbaar bij: https://www.nmtsa.org/ (Betreden: 18 mei 2023).
PEREIRA, C. S., TEIXEIRA, J., FIGUEIREDO, P., XAVIER, J., CASTRO, S. L. & BRATTICO, E. 2011. Muziek en emoties in de hersenen: vertrouwdheid is belangrijk. PloS één, 6, e27241.
PROVENZA, A. (2014) “Rustgevende lieren en epodai: muziektherapie en de gevallen van Orpheus, Empedocles en David”, Muziek in de oudheid, pp. 298–339. Beschikbaar op: h#ps://doi.org/10.1515/9783110340297.298.
REMINGTON, R. (2002). Kalmerende muziek en handmassage bij geïrriteerde ouderen. Verpleegkundig onderzoek, 51: 317–323.
REYMORE, L. & HURON, D. 2020. Auditieve beeldspraaktaken gebruiken om de cognitieve taaldimensies van de timbre qualia van muziekinstrumenten in kaart te brengen. Psychomusicologie: muziek, geest en brein, 30, 124.
SARITAŞ, S.Ç. AND ARAÇ, B. (2016) Het effect van muziektherapie op de vitale functies van patiënten op een chirurgische intensive care-afdeling, International Journal of Medical Investigation. Verkrijgbaar bij: http://intjmi.com/article-1-227-en.html (Betreden: 21 mei 2023).
SCHAFFEL, VM- (2017) Waarom sommige liedjes ons aan het huilen maken, NBCNews.com. Verkrijgbaar bij: https://www.nbcnews.com/better/health/why-do-certain-songs-make-us-cry- ncna784801?utm_source=pocket_saves (geraadpleegd: 29 mei 2023).
SCHNECK, D.J. & BERGER, DS 2005. Het muziekeffect: muziekfysiologie en klinische toepassingen, Jessica Kingsley Publishers.
SENIOR, M. (2008) De SOS-gids voor het vastleggen van een geweldig akoestisch pianogeluid, piano-opname. Verkrijgbaar bij: https://www.soundonsound.com/techniques/piano- opname (betreden: 4 januari 2023).
SHAHINFARD, E. et al. (2016) ‘P4‐042: Een FMRI-studie om de voordelen van muziektherapie bij patiënten met de ziekte van Alzheimer te onderzoeken’, Alzheimer & Dementie, 12(7S_Part_21). doi:10.1016/j.jalz.2016.06.2131.
SLATTERY, C.F., AGUSTUS, J.L., Paterson, R.W., et al. (2019). De functionele neuroanatomie van muzikaal geheugen bij de ziekte van Alzheimer. Cortex; Een tijdschrift gewijd aan de studie van het zenuwstelsel en gedrag, 115, 357-370.https://doi.org/10.1016/j.cortex.2019.02.003.
SLOBODA, J. 2005. Onderzoek naar de muzikale geest: cognitie, emotie, vaardigheid, functie, Oxford University Press.
GELUIDSPROJECT: Muziek om de levenskwaliteit van ouderen met dementie te verbeteren (2022) Geluid. Verkrijgbaar bij: https://soundeuproject.eu/2022/06/07/sound- project-muziek-om-de-kwaliteit-van-leven-van-ouderen-met-dementie te verbeteren/ (geraadpleegd: 3 januari 2023).
SUZUKI, M., OKAMURA, N., KAWACHI, Y., TASHIRO, M., ARAO, H., HOSHISHIBA, T., GYOBA, J. & YANAI, K. 2008. Discrete corticale gebieden geassocieerd met de muzikale schoonheid van majeur- en mineurakkoorden. Cognitief, affectief, & Gedragsneurowetenschappen, 8, 126-131.
TABLOSKI, PA, MCKINNON-HOWE, L. EN REMINGTON, R. (1995). Effecten van kalmerende muziek op het niveau van agitatie bij cognitief gehandicapte verpleeghuisbewoners. Het American Journal of Alzheimer’s Care and Related Disorders and Research, 10 (1): 10–15.
TAYLOR EN FRANCIS (2017) De routinematige metgezel voor belichaamde muziekinteractie. Londen, Verenigd Koninkrijk: Routledge.
THAUT, M. EN HÖMBERG, V. (2016) Handboek voor neurologische muziektherapie. Oxford, Verenigd Koninkrijk: Oxford University Press.
THOMAS, K. S. et al. (2017) ‘Een geïndividualiseerd muziekprogramma wordt geassocieerd met betere resultaten voor Amerikaanse verpleeghuisbewoners met dementie’, The American Journal of Geriatric Psychiatry, 25(9), pp. 931–938. doi:10.1016/j.jagp.2017.04.008.
THOMPSON, WF 2015. Muziek, denken en voelen: de psychologie van muziek begrijpen, Oxford University Press.
TURRILL, K. (2018) Hoge bloeddruk: luisteren naar deze muziek kan hypertensie verlagen, Express.co.uk. Verkrijgbaar bij: https://www.express.co.uk/life- style/health/900440/high-bloeddruk-symptomen-lager-luisteren-naar-muziek (geraadpleegd: 22 mei 2023).
UNIVERSITEIT VAN CENTRAAL FLORIDA (2019) Muziek en de hersenen: wat er gebeurt als je naar muziek luistert, Pegasus Magazine. Verkrijgbaar bij: https://www.ucf.edu/pegasus/your-brain-on-music/?utm_source=pocket_saves (Betreden: 28 april 2023).
VOYAJOLU, A. (2009). Het gebruik van het belangrijkste instrument van de muziektherapeut in de klinische praktijk. Ongepubliceerde masterscriptie, Montclair State University.
WEI, Y., GAN, L. AND HUANG, X. (2022) “Een overzicht van onderzoek naar de neurocognitie voor klankkleurperceptie”, Frontiers in Psychology, 13. Beschikbaar op: h#ps://doi.org/10.3389 /fpsyg.2022.869475.
WEISS, MICHAEL W., CIRELLI, LAURA K., MCDERMOTT, JOSH H., TREHUB, SANDRA E. (2020) “Ontwikkeling van consonantievoorkeuren bij westerse luisteraars.” Journal of Experimental Psychology: General, 149(4), pp 634–649. Beschikbaar op: h#ps://doi.org/10.1037/xge0000680.
WHEELER, B.L. (2005) Muziektherapieonderzoek. 2 editie. Gilsum, VS: Barcelona Publishers.
WHEELER, B.L. (2014) Het belang van onderzoek in het onderwijs over muziektherapie, Voices. Verkrijgbaar bij: https://voices.no/index.php/voices/article/view/2231/1986?utm_source=pocket_saves (Betreden: 28 april 2023).
YANNOU, D., BALOYIANNIS, S., KOSTARIDOU-EUKLEIDES, A., KLONARU, D., NAKOPOULOU, E. EN TZEDAKI, K., 2003, september. Muziekperceptie bij patiënten met dementie als gevolg van de ziekte van Alzheimer. In Proceedings van de 5e driejaarlijkse ESCOM-conferentie (nr. IKEECONF-2014-802). Aristoteles Universiteit van Thessaloniki.
ZIV, N. EN DOLEV, E. (2013). Het effect van achtergrondmuziek op pesten: een pilotstudie. Kinderen en scholen, 35: 83–90.
NL